Welkom in het Buitenmuseum van Haarlemmermeer
Waar staat deze verhalenpaal?
- Locatie: Langs het fietspad van de Nieuwemeerdijk t.o. de brug over de Ringvaart naar Langsom (is straatnaam). Dichtstbijzijnde adres: Nieuwemeerdijk 48 Badhoevedorp.
- Coördinaten: 52.340.557.990 / 4.791.552.271
- Fietsroute: fietsroute Water
- Fietsknooppunt: 79
Heeft u een verhaal bij deze paal? Stuur het naar naar schakelsaandeketting@shmdc.nl.
Binnenmuseum
Naast de 20 Verhalenpalen die verpreid staan door de hele polder, kunt u ook een bezoek brengen aan het Cruquius Museum in Cruquius en het Historisch Museum Haarlemmermeer in Hoofddorp. Kijk op www.haarlemmermeermuseum.nl en op www.komkijkenmetkortingbijCruquius.nl.
De Badhoeve van Amersfoordt
De Amsterdamse jurist Amersfoordt, letterkundige en tweede burgemeester van Haarlemmermeer, bezocht na zijn studietijd landbouwopleidingen, vooral in Duitsland en Engeland. Hij was al jong weduwnaar en in 1852 hertrouwde hij met de zangeres, componiste en pianiste Hermina Dijk.
Belangstellend volgde hij de droogmaking van het Haarlemmermeer. In mei 1854 kocht hij ruim 200 hectare drooggevallen polderland, een aaneengesloten stuk aan de oostkant van de Sloterweg, dat grensde aan de Ringdijk. De boerderij die hij er bouwde noemde hij De Badhoeve, omdat Amsterdammers daar voorheen ’s zomers kwamen pootjebaden in het Haarlemmermeer.
Amersfoordt zag De Badhoeve als proefbedrijf. Hij schreef over zijn ervaringen om anderen te adviseren, ook bij negatieve resultaten, en hij introduceerde nieuwe landbouw- en veeteeltmethodes en diverse landbouwmachines die bijdroegen aan de mechanisatie van de landbouw in Nederland. De onderneming omvatte door smalspoorrails verbonden stallen, grote (wagen)schuren, een manege (vaak gebruikt als eetzaal voor bezoekersgroepen en als noodhospitaal tijdens de cholera-epidemie in 1866), een smederij, een timmermanswerkplaats, stenen arbeiderswoningen en een als herenhuis opgetrokken woonhuis, via het karnhuis (kaasmakerij) verbonden met de koestal.
De boerderij is verdwenen, maar het door echtgenote Hermina beheerde karnhuis is er nog. Het comfortabele woonhuis stond precies op de plek, waar de beroemde waterbouwkundige Cruquius ooit zijn eerste peiling nam voor zijn (niet uitgevoerde) droogmakingsplan. Onder de talloze bezoekers die met pracht en praal stijlvol op De Badhoeve werden ontvangen waren diverse staatshoofden, waaronder koningin Sophie, de keizer en keizerin van Brazilië, prins Jerôme Napoleon en ook Ulysses Grant, voormalige president van de Verenigde Staten.
Gedichten van Helma Gehéniau
POLDERLAND
Weids was het. Altijd.
Vanaf de fietsbrug bij de tocht
overzag ik het land tot Lisserbroek
de reiger poothoog in de sloot,
bedwelmend licht van hier
tot aan de overkant.
Glans van avond.
Het graan piekte groen in mei
tot later het goud
werd geoogst, en mist
de voorbode was van koud.
Zo zat het in elkaar!
Gewoon wordt ongewoon, blijkt nu
bebouwd, dit vier-seizoenenland.
Nood breekt wet!
Het zal zo moeten zijn….
Mijn oneindige verten
lossen op in straten, kaarsrecht
in gelid, als zwaluwen op
een draad. Pikafstand.
Een ander geluid; dat wel!
De reiger zal zich redden,
niet-beseffend de euforie
bij die eerste paal vandaag.
Heft het glas!,
….op het afscheid.
Helma Gehéniau
HAARLEMMERMEER
Het was deze plek die ik ooit verkoos
boven de kust, boven de stad
boven zoveel; omdat de polder
voor mij iets zeer bijzonders had
waar land en lucht elkaar ontmoeten
als geven zij elkaar de hand,
waar waterlinten samenkomen
in eind’loos verre overkant
waar horizon-brede koepelhemel
het veld beschermd omarmt,
de zonnebol in elk seizoen
de polder geel verwarmt
waar zomerblauw hangt boven het groen
en ’s winters zien zover je kon…
dit al gaat méér en méér verloren
door ’t oprukkende woonbeton.
Gegroet nieuw land: het ga je goed!
jouw vogels zijn nu van metaal
je landweg asfaltwegen…
Je bent toch voor ons allemaal ?!
Helma Gehéniau
J.P. Amersfoordt (1817-1885)
Jacob Paulus Amersfoordt werd op 4 juli 1817 geboren in Amsterdam als zoon van een hoogleraar. J.P. Amersfoordt studeerde letteren en rechten in Leiden. Na zijn promotie begon hij aan de in die tijd voor jongelieden gebruikelijke “Grand Tour” door Europa voordat hij de maatschappij binnentrad. Te paard legde hij in bijna 22 maanden 7000 km af, waarbij hij België, Luxemburg, Duitsland, Oosterijk, Italië, Zwitserland, Frankrijk en Engeland bezocht. Tijdens deze reis had hij zijn toekomstige vrouw Maria Egberda Everdina Jacoba van Zijll in Italië ontmoet. Teruggekeerd in Nederland vestigde Amersfoordt zich als advcaat in Amsterdam. In hetzelfde jaar Trouwde hij met Maria van Zijll, die echter in 1849 overleed bij de geboorte van haar eerste kind. In 1852 hertrouwde hij met de zangeres en componiste Hermina Maria Dijk. In datzelfde jaar besluit Amersfoordt zich toe te leggen op de landbouw.
Vanuit Amsterdam volgde hij de droogmaking van het Haarlemmermeer. Te paard of met rijtuig ging hij naar Sloten om de vorderingen van deze grote staatsonderneming zelf te zien. Op 18 mei 1854 is het zover; Amersfoordt kocht 200 hectare land aan de noordzijde van de polder nabij Sloten. Daar waar vroeger de Amsterdammers in het Haarlemmermeer baadden, werd de Badhoeve gebouwd. De Badhoeve was in totaal 214 hectare groot. Door het invoeren van nieuwe landbouwmethoden en het gebruik van moderne werktuigen wil Amerfoordt komen tot een betere bedrijfsvoering. 1856 kocht Amersfoordt als één van de eersten in Nederland een stoomdorsmachine. Amersfoordt verhuurde zijn stoomdorsmachine met bediening aan pachters van aangrenzende landerijen. Heel langzaam overwonnen de boeren hun afkeer van stoommachines. Amersfoordt verwerft de meeste bekendheid door de aankoop van een Engelse stoomploeg. Op 15 oktober 1862 ploegde hij er als eerste mee. Op 13 augustus wordt Amerfoordt benoemd tot de tweede burgemeester van de gemeente Haarlemmermeer. In dat jaar komt Amersfoordt met het plan om de Haarlemmermeerpolder met een spoorwegverbinding uit haar isolement te halen. Het plan wordt echter niet goedgekeurd door de regering. Naast de bouw van een nieuw raadhuis in 1866 verbeterd Amersfoordt de toestand in de jonge polder. Zijn idee om kinderen onder medisch schooltoezicht te plaatsen wordt bijvoorbeeld uitgevoerd. In Amsterdam wordt deze maatregel pas 40 jaar later genomen. Vanaf het begin werd de polder met zijn vele water geteisterd door malaria. Daarbij kwamen de pokken en, vooral in de zomer van 1865, typhus en cholera. Amersfoordt heeft geprobeerd de cholera op een directe manier te bestrijden. Hij organiseerde een inzameling ten behoeve van de verzorging van de zieken en ter ondersteuning van de nabestaanden. Dit leverde weer het nodige geld op om de epidimie te bestrijden.
Amersfoordt ontwerpt een uitbreidingsplan voor Kruisdorp, dat de naam Hoofddorp kreeg. Hij zorgt voor de aanleg van een telegraaflijn door de polder. In 1869 legt hij zijn functie als burgemeester neer. Door het schrijven van artikelen voor het Weekblad van Haarlemmermeer en brochures blijft hij betrokken bij de polder. Hij schreef verder een toneelspel en gedichten, waaronder het leerdicht “De droogmaking van het Haarlemmermeer”. Ondanks zijn prestaties en ideeën blijft Amersfoordt een omstreden figuur. Hij bleef in ogen van andere Haarlemmermeerders de heer uit de stad. Op 1 februari 1885 overlijdt Mr. J.P. Amersfoordt. In de grafrede werd over hem het o.a. volgende gezegd:” hij werd met recht een wereldburger genoemd; hij sprak zeven talen” en “De Badhoeve was het ABC van den landbouwer”.
